Hayatınızın en muhteşem anlarından biri dünyaya geldiğiniz diğeri ise bu dünyaya geliş amacınızın ne olduğunu anladığınız andır. Neyi başarmak istediğinize ve başarı yolunuzun yönüne karar verdikten sonra hiç bir şey sizi durduramaz. Ancak amaçlarınızı belirledikten sonra hareketsiz kalmamalısınız. Başarmak istediğiniz her şey için çok çalışmalı ve efor göstermelisiniz. Yatırım yaparken de karşılaştığımız en büyük sorunlardan biri piyasalarda açtığımız pozisyonların hangi yöne doğru ilerleyeceğini bilemememizdir. Çünkü finansal pazarlarda her zaman bir değişim söz konusudur. Bu değişimin en temel sebeplerinden biri yurt içinde ve yurt dışındaki ekonomik ve siyasal gelişmelerdir.
Yatırımcının işlem yaparken karar verme sürecini etkileyen bazı psikolojik ve teknik aşamalar vardır. Bunları yatırımcının düşünce tarzı ve hedeflerini belirlemesi için gereken süreçler olarak iki kısma ayırdık.
Düşünce tarzınız yatırım kararlarınıza da etki eder.
Her alanda olduğu gibi yatırımda da düşüncelerden hedeflere giden çok uzun bir yol vardır. Bunu şöyle açıklamak mümkündür: Bir hedefinize ulaşmak için onu düşüncenizde de canladırmayı başarmalısınız. Düşünce tarzının iki çeşidi vardır:
Eleştirel düşünce tarzı ve yaratıcı düşünce tarzı.
Eleştirel düşünce tarzı nedir?
Bu sorunun cevabını açıklamak biraz zorludur. Ancak eleştirel düşünce tarzı ve doğru karar verme yeteneği birbiriyle yakından ilişkilidir. Eleştirel düşünce tarzı deliller, kanıtlar ve gerçek bilgilere odaklanır.
Bunu farklı bir şekilde şöyle ifade edebiliriz: Eleştirel düşünebilen insanlar karar verirken kişisel his ve düşüncelerini çok fazla dikkate almazlar.
Yatırım yaparak kazanç elde etmek isteyenlerin bu düşünce tarzını geliştirmeleri çok faydalı olacaktır. Bu zaman karar verme süreci önceki bilgileri değerlendirmek ve yeni bilgilere göre yeni yoldan ilerlemek şeklinde olacaktır. Yatırımcının yeni kararlar vermesine yardımcı olan etkenlere örnek olarak finansal pazarlarda oluşan değişimlerin sebeplerinin araştırılması, analiz teknikleri ile pazar analizlerinin yapılmasını gösterebiliriz. Sonuç olarak her yeni yatırım adımını bilginin gücünü kullanarak atmalıyız.
Yaratıcı düşünce tarzı nedir? Yatırımda yaratıcı düşünce tarzının önemi.
Yaptığımız işlerden etkili sonuçlar almak için eleştirel düşünce tarzının yanında yaratıcı düşünce tarzına da ihtiyacımız vardır. Bu düşünce tarzı bize çekinmeden, korkmadan fikirlerimizi ifade etme ve problemlere çözüm bulma olanağı sağlar.
“Yaratıcı düşünce tarzı hedeflere ulaşmak için gerekli olan yenilikçi ve alışılmadık fikirleri normal kabul etmemizi sağlamaktadır.”
Her gün yeni ekonomik ve siyasal gelişmeler ortaya çıkmakta ve onların nasıl değerlendirileceğini anlamak için yatırımcının yaratıcı düşünce tarzına da ihtiyacı vardır. Yaratıcı düşünce risk almak ve şu anda olduğumuz yerden uzaklaşmamız, problemleri çözerken büyük resmi görerek karar verebilmemiz demektir.
“Bulduğunuz cevaplar her zaman doğru olmayabilir, onlar sadece sizin bakış açınıza göre doğrudur.”
Hedeflerin belirlemeniz için akıllı adımların önemi.
Belirlediğimiz ana hedefler amacınıza ulaşmanız için motivasyon kaynağıdır. Bu hedeflere örnek olarak, büyük bahçeli bir eve sahip olmak, evden çalışarak para kazanmak, dünyayı gezerek hayatınız geçirmeniz gösterilebilir. Hedeflerinize ulaşmanız için uzun süre gerekebilir, özel ve iş hayatınızdakı gelişmeler onları geciktirebilir. Eğer yarı yoldan dönmeden devam ederseniz onlara ulaşmanız gittikçe kolaylaşacak.
Bir yatırımcının da amaçlarına ulaşması için istikrarlı olması ve başarı yolunu çizmesi gereklidir. Peki bunu nasıl yapabiliriz?
Öncelikle günlük yaptığınız işlerin hızlı bir şekilde bitirilmesi için onun “acil yapılmalı” olduğu düşüncesini geliştirmeye çalışın.
Ayrıca “Ben bunu yapmalıyım” gibi cümlelerle kendinizi motive edin. Aksi takdirde belirlediğiniz hedefler bir yığın cümle olarak kalacak.
Peki akıllı yani uygulanabilen hedefler nasıl özelliklere sahiptir? Daha derine inmeden önce Akıllı hedeflerin ne olduğunu açıklayalım:
İngilizce ‘smart’ kelimesi ‘akıllı’ anlamına gelmektedir. Bu kelimenin baş harfleri uygulanabilir hedefler belirlemek için gerekli olan 5 özelliği açıklıyor.
S.M.A.R.T şeklinde literatüre geçmiş olan bu hedeflerin açılımı aşağıdaki gibidir:
S (Specific): Kesin;
M (Measurable): Ölçülebilir;
A (Attainable): Başarılabilir;
R (Relevant): Amaca Uygun
T (Timely): Zamanında Bitirilen;
Aşağıda S.M.A.R.T hedeflerin her bir adımını ve onların yatırımla olan ilişkisini açıkladık.
Kesin (Specific).
Hedefinizin karışık ve genel ifadelerden ibaret olmamasına dikkat edin. Kendinize büyük hedefinize ulaşmak için küçük ve kısa zamanda ulaşılabilir hedefler belirleyin. Çok para kazanmak istiyorum, hızlı para kazanmak istiyorum gibi ifadeler genel anlamda kullanılan ifadelerdir. Bu hedeflerinize ulaşabilmeniz için ne zaman harekete geçeceğinizi, nereden başlayacağınızı, kimlerin yardımını alacağınızı kesinleşitirmeniz gerekir. Piyasalarda işlem yaparken de karşınıza net hedefler koyabilmeniz önemlidir. Piyasa trendlerinin yukarı veya aşağı gitmesinden bağımsız olarak işleminizi ne zaman durdurmanız ve ne zaman devam etmeniz gerektiğini kesinleştirmelisiniz.
Ölçülebilir.
Hedeflere kolay ulaşmayı sağlayacak diğer bir adım ise onların ölçülebilir hale getirilmesidir. Yani hedefinizi tamamlamak için yapacağınız işleri planlamalı, bütçenizi ve ne kadar süreye ihtiyacınızın olduğunu belirlemelisiniz.
Yatırımcıların hedeflerindeki ölçülebilirliği sağlayan yardımcı araçlar vardır. Bunlar temel analiz, teknik analiz, Elliot dalga analizi yöntemleridir. Bu araçlar sayesinde piyasalarla ilgili fikir oluşturmak ve yatırım hedefleriyle ilgili öngörüye sahip olmak mümkündür.
Başarılabilir.
Hedeflerinizin başarılabilir olması onların sadece bir fikir değil gerçek hayatta da uygulanarak bir sonuca ulaşması demektir. Bir hedefinizi başarmanız için bu hedefe giden yolda işinizi kolaylaştıracak daha küçük hedefler belirlemeniz gerekir. Örneğin, en büyük hedefiniz sevdiğiniz işi bulmak ve o işte çok başarılı olmaksa önce neye ilginizin olduğunu bulun ve bu alanda gerekli olan farklı yetenekleri kazanmaya odaklanın. Başka bir örnek vermek gerekirse yılbaşında karşınıza her gün kitap okuyacağım veya spor yapmaya başlayacağım gibi bir hedef koyarsanız onların gerçekleşme ihtimali çok düşüktür. Bunun yerine kaç sayfa kitap okuyacağınızı, haftada kaç gün ve kaç saat, hangi egzersizleri yapacağınız belirleyin. Böylece motivasyondan düşmeden hedeflerinizi gerçekleştireceksiniz.
“Başarı; her gün uygulanan bir kaç basit disiplinden fazlası değildir.” Jim Rohn
Yatırım hedefleri belirlerken de sonuca değil sürece odaklanın. Yatırımda önemli olan noktalardan biri sürekli gelişim talebinin olduğu bir alan olmasıdır. Bu yüzden öğrenme sürecinizi eğitimlerle, uzman görüşleriyle, analizler yaparak ve deneme hesaplarında tecrübe toplayarak mükemmelleştirin. Eğer sonuca değil de başarmanız için gereken süreçlere odaklanırsanız yüksek kazanç imkanlarını da kendinize çekersiniz. Öğrenme sürecinde kendinize “analiz verilerinden sonuç çıkarmadan yeni işleme başlama” gibi bir hedef koyarak gelişim sürecini destekleyin.
Amaca Uygun.
Küçük ama amacınıza uygun hedefler belirlemeye dikkat edin. Onları başarmanız, sonrakı adımları atmanız için gereken özgüveninizin de artmasını sağlayacak. Bu adım ve alışkanlıklarımız arasında benzerlikler vardır. Alışkanlıkların oluşmasını sağlayan şey ise belirlenen eylemi yapmak için gerekli içsel motivasyonun olmasıdır. Örneğin, dans okuluna başladınız ve gelecekte büyük bir dansçı olmayı hedefliyorsunuz o zaman günlük hayatınızda da istediğiniz zaman dans edebilmeli ve bundan keyif almalısınız. Çünkü “büyük bir dansçı olmak” sizin için artık bir hedeften daha fazlasını ifade ediyor, o artık alışkanlığınız olmuştur.
Piyasalarda işlem yaparken de amacınıza giden yolda, hedeflerinizi belirleyip adım adım ona yaklaşabilirsiniz. Örneğin yatırım yapacağınız tutarları, yavaş yavaş büyüterek, risk ve getiri hedeflerinizi daha dengeli halde tutabilirsiniz. Bu sizi işlem esnasında olası dalgalanmalardan korumaya yardımcı olurken, aynı zamanda hedeflediğiniz kazanç noktasına götürmekte destekleyici olur. Bu bakış açısı zaman içinde, tüm yatırım davranışlarınza alışkanlık olarak döndüğünde siz de daha olgun bir yatırımcı olmaya başlıyorsunuz demektir. Çünkü yatırımda tecrübe ve yüksek kazançlar için en büyük etkenlerden biridir.
Zamanında Bitirilebilen.
Hedef belirlerken onun ne zaman başlayıp ne zaman sonlanacağını da belirlemeniz gerekir. Bunun yanı sıra zamanla sabır arasında da bir ilişki vardır.
Yatırım yaparken belirlediğiniz hedeflerin sonucunu görmek sabırlı olmanızı talep edecektir. Piyasalarda işlem yaparken kullanılan Piyasa Emri ( Market Order), Durdurma Emirleri ( Stopl Loss / Take Profit), Limit Emirleri ( Buy Limit, Sell Limit) gibi emir türleri vardır. Bu emir türlerinden faydalanarak olası riskinizi doğru yönetebilir ve zamanlamayı da kullanarak kazanç fırsatlarından faydalanabilirsiniz.
Bu emir türlerinden en çok kullanılanı Karı Al ( Take Profit / Zararı Durdur) emridir. Karı Al ( Take Profit) emri yatırımcının hedef karına ulaştıgı noktada işlemini kapatmasını sağlayan emirdir. Sonuç olarak belirlediğiniz karı elde etmiş olursunuz. Stop Loss emirleri hem alış hem satış emirlerinde uygulanabilir. Satış işlemi yapılırken, işleme girilen fiyatın üstünde bir fiyat seviyesi girilerek, fiyat o seviyeye geldiğinde pozisyonun otomatik kapanmasını sağlayan, alış işlemlerinde ise şimdiki fiyatın altında belirlenmiş bir fiyat seviyesi girilerek fiyat o seviyeye geldiğinde pozisyonun otomatik kapanmasını sağlar.
Bunu bir örnekle şöyle açıklayabiliriz: 1.16367 seviyesinde Euro / Dolar (EUR/USD) Alış (Buy) işlemi yaptınız. Parite seviyesi 1.25000 çıkarsa karı almanız için kullandığınız yatırım platformunda Karı Al (Take Profit) seviyesini 1.25000 işaretlediğinizde parite o seviyeye geldiğinde işleminiz otomatik olarak kapanır ve karınız hesabınıza aktarılır.