Yatırım, birikimlerin gelir sağlamak amacıyla kalıcı biçimde kullanılması demektir. Tüketimden farkı ise kaynak ya da değerin işlem sonunda tükenmemesidir. Bireyler elde ettikleri gelirden sonra yaşamlarını sürdürebilmek için gelirlerinin belli bir kısmını tüketirler. Tüketilen kısımdan arta kalan kısım ise tasarruf olarak adlandırılmaktadır. Çoğu birey ise tasarruflarını “yatırım” ile değerlendirmek ister. Peki yatırım nasıl yapılır diye merak ediyorsanız yazının devamını okumaya devam etmenizi öneririz.
Gelir – Tüketim = Tasarruf – Yatırım
Tasarruflarını Yatırım yaparak değerlendirmek isteyen bireyler için iki seçenek mevcuttur.
1- Sermaye Yatırımları
2- Finansal Yatırımlar
Sermaye Yatırımları
Sermaye Yatırımları genellikle sabit değerlere veya varlıklara yapılan yatırımlardır. Sabit değerlere örnek olarak bireyler eğer tasarruflarını bir girişimcilikle bir işletme kurarak makina, yapı tesisleri, donanım ve teçhizat gibi sermaye mallarına yatırım yaparak kalkınma odaklı müteşebbis olabilirler. İşletmeye yatırılan bu finansman kaynağı neticesinde üretim veya verilen hizmet ile elde edilen kâr tekrardan parasal sermayeye dönüşeceğinden yatırımcı elde ettiği kârların bir kısmını yine tasarruflarına ayırabilecektir. Varlıklara yapılan yatırımlar ise daha ziyade bir menkul kıymet taşınmazına yani ev, arsa gibi gayrimenkullere yapılanıdır.
Finansal Yatırımlar
Finansal Yatırım ise finansal enstrümanları kullanarak eldeki tasarrufları yatırım araçları ile değerlendirme yoludur. Dolayısıyla Finansal Yatırımcı yatırım ürünlerinin değer değişimlerinden kâr elde etmeye çalışır. Burada esas olan hedef tasarruf olan sermayeyi arttırmaktır.
Tabi burada yatırımcı, finansal yatırım yaparken önce bazı yatırım kararları alması gerekmektedir. Örneğin hangi vadede bir yatırım yapacağım, ne kadar risk alacağım, hangi yatırım araçlarını ve finansal enstrümanlarını kullanacağım gibi soruları cevaplaması gerekmektedir. Her yatırımcı kendisine göre strateji belirlemelidir. Bu noktada yatırımcının kendisini iyi tanıması yani profilini iyi bir biçimde belirlemesi gerekmektedir.
HANGİ VADEYE İŞLEM YAPACAĞIM?
En iyi profil, yatırımcının hangi vadeye işlem yapacağını belirlemesiyle ortaya çıkar. Vade seçimi aynı zamanda yatırımcının yatırım yapmak isteyeceği ürünü de belirler. Yatırımcılar genellikle 3 ana profilde dağılım göstermektedirler. Bunlar Kısa Vadeli Yatırımcı, Orta Vadeli Yatırımcı ve Uzun Vadeli Yatırımcı olarak ayrışırlar.
Kısa Vadeli Yatırımcılar genellikle daha çok alım-satım yaparak küçük fiyat değişimlerinden para kazanmaya çalışırlar. En kısa vadeli yatırımcı tipi gün içerisinde bir çok defa işlem yapan ve gün sonunda tüm pozisyonlarını kapatıp bir sonraki güne pozisyon taşımayan yatırımcılardır. Bu tip yatırımcılar Day Trader olarak tanımlanmaktadır. Gün içi al-satçıların dışında pozisyon alıp 3-5 gün hatta 3-4 hafta taşıyan yatırımcılar yine kısa vadeli yatırımcı olarak adlandırılır. Dolayısıyla 1 gün – 1 Ay süre içerisinde taşınan pozisyonlar Kısa Vadeli yatırımlar olarak tanımlanmaktadır.
Orta Vadeli Yatırımcılar ise pozisyonlarını 1 aydan fazla süre ile taşırlar. Ancak pozisyonlarını genellikle 3 ila 12 ay süresi boyunca taşımayı tercih ederler. Genellikle 1 yılı doldurmadan taşıdıkları pozisyonları realize etmeyi tercih ederler.
Uzun Vadeli Yatırımcı tipi ise 1 yıldan fazla pozisyon taşıyanların grubudur.
Bu noktada şunu açıkça belirtmek gerekir ki, vade süreleri yatırımcının işlem yaptığı Yatırım Araçlarına göre farklılıklar göstermektedir. Örneğin Forex piyasası için Kısa Vade 1 gün-1 Ay, Orta Vade 1 Ay-3 Ay ve Uzun Vade 3 Ay-6 Ay olarak tanımlanırken, Hisse Senedi piyasasında Kısa Vade 1 gün-1 Ay, Orta Vade 1 Ay-6 Ay, Uzun Vade 6 Ay-1 Yıl, Tahvil-Bono piyasasında yatırım yapanlar için Kısa Vade 1 Ay-3 Ay, Orta vade 3 Ay- 2 yıl, Uzun Vade 2 Yıl- 5 Yıl olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla her finansal piyasa için vade formatı değişkenlik göstermektedir.
NE KADAR RİSK ALACAĞIM?
Yatırımcılar profillerini belirledikten sonra elbetti ki parasal durumlarına göre risklerini belirleyecektir. Risk belirleme sürecinde kişisel faktörler, yaş ve yatırım hedefi de işin içine girmekte. Risk almak kişinin karakteristik özelliklerine göre değişim gösterebilir. Bazı kişilik özellikleri kesinlikle risk iştahına sahip değildirler. Para kaybetmekten çok korkarlar ve tercih ettikleri yatırım enstrümanları ise bir haylı düşük getirili ürünlerdir. Bazı kişiler ise risk almaktan hiç korkmaz ve cesur bir özgüven desteği ile risk alma isteği çok fazladır. Türev ürünler ise risk iştahı en kabarık yatırımcıların ürün talebine cevap vermektedir. Özellikle kaldıraçlı piyasalarda işlem yapan yatırımcılar en riskli ürünler üzerinde işlem yapmaktan asla vazgeçmezler. Yaş, yatırımcıların risk iştahı konusunda ki en belirgin faktördür. Yaşı 20-30 aralığında olan yatırımcı profilinde risk almanın yüksek bir düzeyde olduğu görülmektedir. Bu yaş grubu en riskli ürünlerde işlem yapmayı tercih ederler. Genellikle ya hep, ya hiç mantığı taşımayı güderler. 30-40 yaş grubu arasındaki yatırımcıların piyasa bilinci ve tecrübesi ile risk düzeylerini düşürdükleri gözlemlenir. Ancak yinede Kısa vadeli pozisyonlarda kalmayı tercih ederler. 40-50 Yaş grubu yatırımcıları aile kavramının da gelişimiyle birlikte tasarruflarını yatırıma dönüştürdüklerine daha az riskli ürünleri tercih ettikleri görülmektedir. Bu yaş gurubu Orta Vadeli yatırımcı profilinin tipik örneğidir. 50-60 yaş grubundaki insanlar ise yatırımlarının tamamında risk almayı genellikle red derler. Düşük getirili ve uzun vadeli yatırım araçlarını en fazla tercih eden yatırımcı grubunu oluştururlar.
HANGİ YATIRIM ARAÇLARINI KULLANACAĞIM?
Yatırımcı profilini ve Risk gurubunu belirleyen yatırımcı için hangi yatırım ürünlerinde işlem yapacağı konusu daha basit bir hal alır. Günümüzde finansal piyasalarda yatırım araçları çoğalmıştır. Eski geleneksel yatırım araçlarının yanı sıra son yıllarda türev piyasaların gelişimiyle birlikte yatırım araçlarının sayısı artmıştır. Yatırım araçları arasında ise yüzlerce finansal enstrüman yatırımcılar için seçenek olarak durmaktadır. Başlıca Yatırım Araçlarını sıralarsak;
Tahvil-Bono- Likit Fon, Repo, Mevduat
Risk iştahı son derece az olan, yüksek yaş profilinde ve uzun vadeli yatırımı tercih eden yatırımcılar genellikle Devlet Tahvili ve Bono gibi sabit getirili menkul kıymet kağıtlarını tercih ederler. Bu kağıtlar devlet hazinesi tarafından ihraç edildiği için son derece güvenilirdir. Faiz geliri biraz daha yüksek olan Özel Sektör borçlanma kağıtları ise yine uzun vadeli yatırımcıların en çok tercih ettiği yatırım araçların başında gelmektedir. Likit fon, Repo ve mevduat gibi kısa vadeli kağıtlar ise tasarrufların enflasyon karşısında değerini koruması adına tercih edilen yatırım araçlarının başında gelmektedir.
Hisse Senetleri
Hisse Senetleri piyasası uzun yıllardır geniş kitlelerin tasarruflarını orta ve uzun vadeli yatırıma çevirdiği önemli yatırım aracından biridir. Borsa İstanbul’da 500’ün üzerindeki şirkete yatırım yaparak dilediğiniz şirkete ortak olabilirsiniz. Hisse senetleri ile şirketlerin kâr paylarından yararlanabilirsiniz.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası
VIOP olarak bilinen Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası işlemleri pek çok yatırımcının spekülatif, hedge ve arbitraj işlemlerini gerçekleştirdiği piyasadır. Risk iştahı hisse senetleri piyasasına göre daha yüksektir çünkü yatırımcı ilk kez kaldıraçlı işlem ürünleri ile bu piyasada tanışır. Hızlı fiyat değişimleri sonucunda riskten korunma işlemlerini yatırımcılar geniş ürün yelpazesinde gerçekleştirirler.
Forex
Son yıllarda oldukça popüler bir yatırım aracı olan Forex ile dünya piyasalarına açılabilirsiniz. Kaldıracın 2017 Şubat öncesinde 1:100 olduğu piyasada Döviz Çiftleri, Emtia, borsa endeksleri gibi ürünleri düşük para ile yüksek kaldıracın etkisiyle yapmak mümkündü. SPK’nın son mevzuatı nedeniyle kaldıraç oranları 1:10 seviyesine düşürülmüş olsa bile hala risk iştahı yüksek olan yatırımcı kitlesinin en popüler yatırım araçlarının başında gelmektedir.
Türev Ürünler
Dünya ticaretine konu olan bir döviz, emtia ve mal ürünlerinden türetilerek OTC- Tezgahüstü işlem veya organize vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında işlem gören Türev Ürünler finansal piyasalarda yüksek bilgi düzeyine olan yatırımcılar içindir. Parite, Emtia, Borsa Endeksleri, ETF’ler ve Yurtdışı Hisse Senetlerinin de olduğu bu grup özellikle yine yüksek risk yüksek getiri elde etmek isteyen yatırımcıların tercih ettiği yatırım araçlarının başında geliyor. Türev Ürün sözleşmeleri ile yatırımcılar küresel çapta yatırımcı olma heyecanını yaşayabilir.
Siz de bu deneyimi yaşamak için Türev Ürünler ile Küresel Yatırımcı olabilirsiniz.
Kendinize en uygun yatırım piyasasını umarım seçebilmişsinizdir, herkesin yatırım stili ve stratejisi farklıdır yatırımlarınızı kendinize göre düzenleyebilirsiniz.