Share This Article
Para arzı kısa tanımıyla ekonomide dolaşan toplam para miktarıdır. Bir ekonomide ekonomik birimlerin kısa vadeli ödemelerini gerçekleştirmek için kullanabilecekleri toplam paranın miktarı da denilebilir. Mevduatlar, fonlar, menkul kıymetler gibi ekonomi araçları para arzı içerisinde yer alır.
Ekonomide M harfi ile temsil edilen para arzı dar anlamda ve geniş anlamda olmak üzere iki şekilde açıklanmaktadır. Dar anlamlı para arzı dolaşımda bulunan para miktarı ile vadesiz banka mevduatlarını ele alırken, geniş anlamlı para arzı dar anlamlı para arzına ek olarak vadeli mevduatları da kapsamaktadır.
M0: Dolaşımdaki para – Banka Kasalarındaki Para
M1: M0 + TL ve YP Vadesiz Mevduat
M2: M1 + TL ve YP Vadeli Mevduat
M3: M2 + Repo ve Para Piyasası Fonları + Bankalarca İhraç Edilen Menkul Kıymetler şeklinde değerlendirilmektedir.
Ekonomini de en önemli noktalardan biri paranın bir yılda kaç kez el değiştirdiğidir. Bu konu Fisher Denklemi ile ele alınmıştır.
M x V = P x T
M : Dolanımdaki para miktarını,
V : Paranın dolanım hızını,
P : Fiyatlar genel düzeyini,
T : İşlem hacmini, belirtmektedir.
Para arzı önemli bir kavramdır. Eğer bir ekonomide para arzı çok artarsa faiz oranı düşerken enflasyon oranının yükseldiği görülür. Tam tersi durumda ekonomide para arzının azalması halinde ise faiz oranlarının yükseldiği, fiyatların ve üretimin azaldığı görülür. Bu durum işsizliğe ve üretim kapasitesinin yetersiz kullanılmasına yol açar.
Merkez bankaları çeşitli durumlarda ekonomiye bağımsız politikaları ile müdahale etmektedir. Para arzını arttırması genişletici para politikası, para arzını azaltması da daraltıcı para politikası şeklinde adlandırılır.
Merkez Bankası para arzını kontrol etmek için zorunlu karşılıklar, iskonto oranı ve açık piyasa işlemleri (APİ) gibi araçlarla piyasaya müdahale ederek para piyasasını dengede tutmayı hedeflemektedir.
