Share This Article
Futures ve Forward işlemleri ileri ki bir tarihte, önceden belirlenen fiyat ve miktar için tarafların alım satımı için karşılıklı anlaştığı sözleşmelerdir. Her iki işlem türü her ne kadar birbirine benzese de, aralarında önemli farklar bulunmaktadır. Gelin bu farklara teker teker bir göz atalım.
İşlem Gördüğü Piyasa:
Future sözleşmeler organize piyasalarda işlem görmektedir. Borsa İstanbul’da ki Vadeli işlem ve Opsiyon piyasası, ABD’de ki CBOT, CME ve ICE gibi vadeli işlem ve opsiyon borsaları örnek olarak verilebilir. Forward sözleşmeler ise Tezgahüstü yani OTC (Over-The-Counter) piyasalarda işlem görmektedir. İşlemlerin merkezi genellikle bankalardır. Future piyasası sözleşmeleri standarttır. Resmi borsalar sözleşmelerin tüm özelliklerini önceden belirlemiştir ve sabittir. Ancak borsa piyasa şart ve koşullarına göre dilediği zaman sözleşme özelliklerini değiştirebilmektedir. Forward işlemleri ise standart değildir. Forward işlemleri bireylerle bankalar veya bankalar arasında gerçekleştirilmektedir.
Sözleşme Büyüklüğü:
Future sözleşmeleri organize borsalarda işlem gördüğü sözleşmelerin özellikleri daha önceden belirlermiştir. Sözleşme özelliklerinini dayanak varlıklarına göre kontratların içerikleri ve vadeleri standarttır. Forward sözleşmelerde ise taraflar birbirlerinin ihtiyaçlarına göre sözleşme özelliklerini düzenler. Dolayısıyla forward sözleşmeleri standart değildir ve çeşitlilik gösterir.
Vade:
Futures işlem sözleşmelerinde vade sonuna kadar bekleme zorunluluğu yoktur. Yatırımcı açmış olduğu pozisyonu vade bitiminden önceki istediği zaman kapatabilir. Forward işlem sözleşmelerinde ise vade sonuna kadar bekleme zorunluluğu vardır. Future işlem sözleşmelerinde vade ayları önceden belirlenmiştir. Sözleşmelere ait farklı vade ayları genellikle 1 yıldan uzun değildir. Forward işlemlerinde taraflar karşılıklı yaptığı sözleşmede ihtiyaçlarına göre vade belirler ve bazen vade süresi 1 yıldan daha uzun süreli olabilmektedir.
Likidite:
Futures işlem sözleşmeleri organize borsalarda işlem gördüğünden dolayı ikincil bir piyasadır. Yatırımcıların kolaylıkla alım satım yapabildiği ikincil piyasalar olduğu için forward işlem sözleşmelerine kıyasla likiditesi de yüksektir. Ancak toplam satış hacmi bakımından kıyaslandığında Forward işlemleri future sözleşmelere nazaran daha yüksek bir hacime sahiptir.
Uzlaşma:
Futures işlem sözleşmeleri pozisyonuna sahip olan yatırımcının hesabında günlük olarak piyasaya göre değerlemesi yapılır. Mark to Market adı verilen bu değerleme ile yatırımcının hesabındaki potföy değeri taşıdığı vadeli işlem sözleşmelerine göre sürekli güncellenir. Vadeli işlemlerde pozisyon alabilmek için istenilen minimum teminat zorunluluğuna karşın sürdürme teminatı da sürekli olarak izlenmektedir. Gün içi uzlaşma fiyatları ise sürdürme teminatı ve teminat tamamlama çağrıları için kullanılmaktadır. Forward işlemlerinde ise mark to market hesaplaması yoktur. Vade sonunda ki fiyat uzlaşma fiyatını belli eder.
Fiziki Teslimat ve Riskler
Future piyasasında işlemler takas kurumu tarafından garanti edilmektedir. İşlemler borsa da yapıldığından dolayı tarafların birbirini tanımasına gerek yoktur. Ayrıca çoğu sözleşme fiziki teslimata gitmez. Forward işlemlerinde ise temerrüt riski vardır. Alıcı ile satıcı brbini tanır. Satıcı belirlenen malı veya finansal ürünü vade sonunda teslim edemeyebilir yada alıcı da teslimatı kabul etmeyebilir. Kredi riski forward işlemlerinde herzaman mevcuttur ancak Future sözleşmelerinde böyle bir risk yoktur.
