Share This Article
2023–24’te tedarik şoklarının etkisi gerilerken, dünya genelinde enflasyon düşüyor gibi görünüyor. Ancak Türkiye’de tablo farklı — çift haneli rakamlar devam ediyor ve dezinflasyon yolu halen çetin. Uzmanlar global ve yerel dinamiklerin yeni eşiklere ulaşmadan önce “engebeli bir iniş” öngörüyor.
2023–24 döneminde dünya genelinde enflasyon bir miktar kontrol altına alındı: tedarik zinciri baskıları azaldı, enerji fiyatları 2022 zirvesinden çekildi. Ancak “her yer aynı değil”: Amerika’da enflasyon hedefin üzerinde kalma riski var, Avrupa’da hedefe yaklaşılmış durumda, Asya’da düşük seviye korunuyor; Türkiye’de ise yüksek çift haneli seyir sürüyor.
Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Organisation for Economic Co‑operation and Development (OECD) verilerine göre, küresel enflasyon 2026’ya doğru “doğrusal değil, engebeli bir serüven” izleyebilir.
Küresel Görünüm
IMF’nin “World Economic Outlook” raporuna göre, 2025’te dünya çapında enflasyon yönünü aşağı çeviriyor; ancak ABD’de hala hedeflerin üstünde kalma riski var.
OECD’nin Eylül 2025 itibarıyla yaptığı analizde G20 ülkelerinde manşet enflasyon 2025’te %3,4, 2026’da %2,9 öngörülüyor; çekirdek enflasyonda G20 gelişmiş ülkelerde %2,6’dan %2,5’e düşüş bekleniyor. Yani hedefe iniş var ama zafer ilan edilmedi.
Bölgesel olarak son veriler: ABD’de %2,9 (Ağustos), Euro Bölgesi’nde %2,2 (Eylül), Birleşik Krallık’ta %3,8 (Ağustos). Yiyecek fiyatları dünya çapında 2022 zirvesinin yaklaşık %20 altında.
Bu tablo bize şunu söylüyor: sıkı para politikası ve tedarik normalleşmesi enflasyonu bastırıyor — ama hizmet sektörü ve çekirdek fiyatlar “yapışkan” kalıyor, düşüş daha yavaş, iniş dik dalgalı.
Türkiye Tablosu
Türkiye’de manşet tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Eylül 2025’te yıllık %33,29, aylık %3,23 olarak gerçekleşti. Çekirdek göstergelerde hafif iyileşme var, ancak yüksek çift hane trendi sürüyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ara hedefleri: 2025 için %24, 2026 için %16, 2027 için %9; orta vadede ise %5 hedefi işaretlenmiş durumda. Ancak piyasa ve banka tahminleri bu yılsonu için hâlâ %27-32 bandında dolaşıyor ve yukarı yönlü riskler var.
Talep‐soğuma eğilimi (kredi büyümesi, reel faizler) mevcut ancak kur ve ücret-maliyet kanalları dezenflasyon sürecini yavaşlatıyor.
Dezinflasyonist Etkenler
Son 12 ayda TÜFE’ye negatif katkı yapan başlıca kalemler şunlar:
| Kalem | Açıklama |
| Gıda | Baz etkileri + arz koşulları iyileşmesiyle katkı düştü |
| Mallar (ithal/dayanıklı) | Kur geçişkenliği yavaşladı, çekirdek B-C gevşedi |
| Enerji (seçili dönemler) | Uluslararası enerji fiyatlarında geri çekilme oldu |
Buna karşın Hizmet ve Gıda şokları yukarı yönlü baskı yaratmaya devam etti: özellikle kiralar, ücret artışları, et-süt ve sebze‐meyve lojistiği gibi kalemler.
Neden Düşmeli?
Enflasyonun düşmesi sadece “iyi haber” değil; yatırım ortamı, ücretler ve sermaye maliyeti açısından kritik. Fiyat istikrarı olmadan orta/uzun vadeli planlar yapılamaz; reel ücretler toparlanamaz; yatırım ufku kısalır.
Hızlandırma Reçetesi
Talep kontrolü (reel faiz, kur stabilizasyonu), fiyatlama davranışı (endeksleme kırılmaları), maliyet/tedarik zinciri reformları, iletişim ve beklenti yönetimi… Bu dört kanal birlikte çalışmalı.
Gıda Teması
Küresel ölçekte Food and Agriculture Organization Gıda Fiyat Endeksi Eylül 2025’te 128,8 olarak gerçekleşti; 2022 zirvesinin ~%19,6 altında.
Euro Bölgesi’nde Eylül 2025’te gıda-alkol-tütün grubu yıllık %3,0 artarken enerji –%0,4 ile düşüş yönünde. Buna karşılık Türkiye’de gıda fiyatları hâlâ TÜFE oynaklığının ana sürücüsü; özellikle et-süt ve sebze-meyve kalemleri… Bu anlamda gıda “dezenflasyonu yavaşlatan kaldıraç”.
Gıda için pratik reçete: soğuk zincir/hal modernizasyonu, mevsimsel ithalat politikası, verim yatırımları, fire azaltımı, erken uyarı sistemleri…
Yol Haritası
Politika yapıcılara: hizmet enflasyonunu düşürücü mikro-müdahaleler, TL’ye pozitif reel getiri, gıda reformu…
Yatırımcılara: küresel dezenflasyon trendi genel senaryo; Türkiye’de çift hane riski devam ediyor, çekirdek göstergelerle teyit gelmedikçe TL varlıklar temkinli; gıda-emtia riski göz önünde…
Enflasyon düşer — ama kendiliğinden değil. Tasarlanır, uygulanır ve korunur.
